Ο ρόλος των Servicers στη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα: Μύθοι και Αλήθειες

Ο ρόλος και το αποτύπωμα των servicers

Στα μόλις πέντε χρόνια λειτουργίας τους στην Ελλάδα, οι εταιρείες διαχείρισης καταγράφουν ένα σημαντικό αποτύπωμα στην οικονομία και την κοινωνία, παρόλο που η συμβολή τους δεν αναγνωρίζεται πλήρως εξαιτίας μιας σειράς από μύθoυς και παρανοήσεις.

Σωρευτικά, από το 2017 έως σήμερα, με τη συμβολή των servicers, επέστρεψαν σε κανονικότητα , δηλαδή σε καθεστώς ομαλής αποπληρωμής, δάνεια που υπερβαίνουν τα 40 δισ.ευρώ ενώ μόνο το 2024 οι συνολικές ρυθμίσεις που πραγματοποίησε ο κλάδος είναι της τάξης των 6,5 δισ. ευρώ και αφορούν σε περισσότερους από 140.000 οφειλέτες.

Οι οφειλέτες που επιστρέφουν σε οικονομική κανονικότητα αποκτούν ξανά πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, διαγράφονται από την βάση του Τειρεσία σε βάθος χρόνου και είναι ελεύθεροι να προγραμματίσουν εκ νέου τη ζωή τους, χωρίς βάρη και δεσμεύσεις, τονώνοντας έτσι και την οικονομία της χώρας.

Όσον αφορά στους ευάλωτους οφειλέτες, η προστασία τους είναι κεντρικό σημείο της δραστηριότητας των servicers και μάλιστα, στην περίπτωση της Intrum αλλά και άλλων διαχειριστών, πέραν των ορίων που προβλέπει ο νομοθέτης.

Η αρχική δυσπιστία με την οποία μέρος της ελληνικής κοινωνίας αντιμετώπισε τον κλάδο των εταιρειών διαχείρισης ήταν ίσως εύλογη. Παρά το γεγονός ότι η διαχείριση απαιτήσεων αποτελεί μια κανονική δραστηριότητα σε όλες τις αναπτυγμένες οικονομικά ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα συνδέθηκε με τη σφοδρή οικονομική κρίση και το βαρύ πρόβλημα των κόκκινων δανείων.

Για μια μερίδα των πολιτών, η δουλειά των servicers απέκτησε αρνητικό πρόσημο χωρίς να είναι πάντοτε σαφές πως λειτουργούν οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων και με ποιόν τρόπο είναι επωφελείς για την οικονομία και την κοινωνία. Στην ουσία, οι Διαχειριστές έρχονται να δώσουν τη λύση και όχι να εντείνουν το πρόβλημα.

Δικαιολογημένα ήταν σε μεγάλο βαθμό και τα παράπονα των πελατών/οφειλετών για την ποιότητα των υπηρεσιών στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του κλάδου. Η βελτίωση, όμως, έκτοτε, είναι τεράστια. Τα αρχικά προβλήματα έχουν πλέον διορθωθεί, καθώς επενδύουμε σε εκπαίδευση και τεχνολογία και γινόμαστε συνεχώς καλύτεροι. Για παράδειγμα, στην Intrum απαντάμε πάνω από το 90% των εισερχομένων τηλεφωνημάτων την ίδια ημέρα και τη συντριπτική  πλειοψηφία των  πάσης φύσεως αιτημάτων των πελατών το αργότερο σε 5 ημέρες.

Μύθος: Οι  Servicers αγοράζουν δάνεια σε χαμηλή τιμή και στοχεύουν σε γρήγορο κερδος μέσω πλειστηριασμών.

Αλήθεια: Οι Διαχειριστές δεν αγοράζουμε δάνεια και δεν είμαστε ιδιοκτήτες των απαιτήσεων  και δανείων, όπως επίσης δεν αγοράζουμε για δικό μας λογαριασμό ακίνητα σε πλειστηριασμούς.

Εκ του νόμου, αποκλειστικός μας σκοπός είναι να  ενεργούμε για λογαριασμό των ιδιοκτητών/ πιστωτών και κινούμαστε με βάση το αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο που ισχύει, ως βασικοί πυλώνες της οικονομίας. Επιδίωξή μας είναι να βρίσκουμε βιώσιμες λύσεις, αμοιβαία επωφελείς για τους πιστωτές και τους οφειλέτες και στη συντριπτική πλειονότητά τους συναινετικές. Στην Intrum έχει δοθεί συναινετική λύση σε πάνω από το 90% των χιλιάδων υποθέσεων που έχουμε διαχειριστεί στην πενταετία.

Για να διαλυθεί και ο μύθος για την τιμή στην οποία έχουν αγοράσει τα δάνεια από τις τράπεζες οι νέοι ιδιοκτήτες τους, αυτή έχει άμεση συνάφεια με την αξία των αντίστοιχων εξασφαλίσεων, δηλαδή των ακινήτων που εξασφαλίζουν τα δάνεια. To ποσοστό της τάξης του 5 και 10% που αναφέρεται συχνά ως τιμή κτήσης για αυτά τα  εξασφαλισμένα δάνεια είναι ένας ακόμη αστικός μύθος που απέχει από την πραγματικότητα. 

Ποιοί ειναι οι ιδιοκτήτες των απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις;

Στην Ελλάδα ο μεγαλύτερος όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, κυρίως εξασφαλισμένων, ΔΕΝ έχουν αγοραστεί από funds! Πρόκειται στην πλειοψηφία τους για στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια, ύψους περίπου 40  δισ.ευρώ, τα οποία έχουν ενταχθεί στο γνωστό σχήμα Ηρακλής και φέρουν εγγυήσεις του ελληνικού Δημοσίου ύψους 19 δισ.ευρώ.

Οι servicers έχουν τη διαχείριση των δανείων αυτών, κατά κύριο λόγο με ρυθμίσεις και συναινετικές λύσεις, προχωρώντας σε νομικά μέτρα μόνο όπου είναι απαραίτητο.

Η διασφάλιση ανακτήσεων από τα δάνεια που εντάσσονται στον Ηρακλή είναι κρίσιμη καθώς σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος επιβάρυνσης του Ελληνικού Δημοσίου! Ήδη από τα αρχικά ποσά που είχε εγγυηθεί το Δημόσιο, οι servicers έχουν επιστρέψει έως σήμερα περί τα 3 δισ. ευρώ.

Ποιός λαμβάνει τις εισπράξεις από τις ανακτήσεις, μέσω ρυθμίσεων και ρευστοποιήσεων που κάνουν οι servicers;

Η απάντηση είναι ότι αφού πληρωθεί ο Διαχειριστής και το κόστος της εγγύησης του ελληνικού Δημοσίου, τα  χρήματα των ανακτήσεων πηγαίνουν στη αποπληρωμή των τραπεζών που χρηματοδότησαν τα SPV, τα «οχήματα» των τιτλοποιήσεων.

Οι τρίτοι επενδυτές (funds) λαμβάνουν τόκους για τα κεφάλαια που έβαλαν στις τιτλοποιήσεις, στις πιο πολλες περιπτώσεις για 2 μόνο χρόνια, και θα έχουν λαμβάνειν μετά τις αποπληρωμές των 16 δισ.ευρώ που απομένουν να αποπληρωθούν, όπως ήδη ανέφερα,  σε βάθος δεκαετίας από σήμερα.

Είναι επομένως σημαντικές οι εισπράξεις που κάνουν οι εταιρείες Διαχείρισης για δύο  λόγους: για την  ασφάλεια της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου και για τη διασφάλιση της υγείας των ελληνικών τραπεζών που ακόμη έχουν στους ισολογισμούς τους 16 δισ.ευρώ από τα δάνεια των τιτλοποιήσεων που αποπληρώνονται απο τις ανακτήσεις. 

Μύθος: Οι servicers έχουν απεριόριστες ευχέρειες για κούρεμα χρέους στις διαπραγματεύσεις με πελάτες / οφειλέτες

Οι servicers κινούνται εντός συγκεκριμένου πλαισίου, το οποίο ορίζεται από το νόμο και τις  συμβάσεις διαχείρισης με επενδυτές που, όπως είπαμε, στην Ελλάδα είναι κυρίως οι τιτλοποιήσεις που έχουν την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.

Σε γενικές γραμμές, για τις απαιτήσεις που είναι εξασφαλισμένες με ακίνητα, δηλαδή τα στεγαστικά και μεγάλο μέρος των επιχειρηματικών δανείων, λαμβάνεται υπόψη η αξία της εξασφάλισης, συνδυαστικά πάντα με την αξία της υπόλοιπης περιουσίας και με την οικονομική δυνατότητα του οφειλέτη και των εγγυητών.

Βιώσιμη είναι μια λύση διευθέτησης που επιτρέπει στον  οφειλέτη να αποπληρώνει την οφειλή του με τρόπο οικονομικά εφικτό και που σε κάθε περίπτωση καλύπτει τουλάχιστον την αξία της περιουσίας του.  Το πλαίσιο που προκύπτει από το νόμο, αστικό και ποινικό, και τις συμβάσεις διαχείρισης, δεν επιτρέπει στους Διαχειριστές να παρεκκλίνουν.  

Σε μη εξασφαλισμένα δάνεια, η καθοριστική παράμετρος  είναι το διαθέσιμο εισόδημα του οφειλέτη και για το λόγο αυτό,  η ευχέρεια του διαχειριστή είναι μεγαλύτερη.

Για την ευαίσθητη μερίδα των οικονομικά ασθενέστερων οφειλετών, οι Διαχειριστές προτείνουν μια σειρά από λύσεις που στοχεύουν στο να προσδιορίσουν μια μηνιαία δόση στα μέτρα τους, προλαμβάνοντας τις πιο βαριές καθυστερήσεις και τις νομικές ενέργειες.

Πώς περιγράφεται λοιπόν η δραστηριότητα των Servicers στην Ελλάδα;

Όλα τα παραπάνω είναι κρίσιμα για την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των Servicers στην Ελλάδα, ο οποίος συνοψίζεται στα ακόλουθα: 

• Το σημαντικό αποτύπωμα στην κοινωνία και τον θετικό ρόλο τους στην ενίσχυση της υγιούς οικονομικής δραστηριότητας
• Το γεγονός ότι οι servicers δεν ειναι αγοραστές ούτε ιδιοκτήτες δανείων και απαιτήσεων
• Το γεγονός ότι οι servicers έχουν σχετικά περιορισμένες ευχέρειες, όπως αυτές ορίζονται από το νόμο και τις συμβάσεις διαχείρισης.

Μιλώντας ειδικά για την Intrum, εργαζόμαστε με βάση αξίες που διέπουν 100 χρόνια λειτουργίας στην Ευρώπη και πέντε στην Ελλάδα.  Από τις χιλιάδες υποθέσεις που έχουμε διαχειριστεί στην Ελλαδα, σε πάνω από 90% έχει δοθεί συναινετική λύση ενώ ενθαρρύνουμε τους οφειλέτες να ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης χρεών, στον οποίο εγκρίνουμε άνω του 80% των αιτήσεων. Έχουμε βοηθήσει χιλιάδες οφειλέτες, ιδιώτες και εταιρείες με βιώσιμες ρυθμίσεις, να επανέλθουν σε κανονικότητα.

Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι οι servicers είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος!